Δεύτερη φύση

Από αυτό το τεύχος έχουμε τη χαρά να εγκαινιάζουμε μία στήλη ποίησης στο πολιτιστικό ένθετο της Βαβυλωνίας. Ο στόχος μας είναι τριπλός. Αφενός να ξαναδιαβάσουμε μεγάλους νεοέλληνες και ξένους (σε νέες, ‘φρέσκες’, ει δυνατόν, μεταφράσεις) ποιητές και αφετέρου να δώσουμε την αφορμή και την δυνατότητα σε νέους ποιητές να αποκτήσουν ένα δικό τους βήμα, απελευθερώνοντας εκείνες τις δημιουργικές δυνάμεις που σήμερα, λόγω του κατεστημένου προβολής και προώθησης της ποίησης, καταδυναστεύονται. Ο τρίτος όμως και βασικότερος στόχος μας είναι να περάσουμε την πρωτοβουλία στους ίδιους τους δημιουργούς. Να συναντηθούμε, να συζητήσουμε να αποφασίζουμε όλοι από κοινού και αμεσοδημοκρατικά για το περιεχόμενο και το ύφος της στήλης αυτής. Διότι αν ο τρίτος αυτός στόχος μας δεν επιτευχθεί, τότε το εγχείρημα παύει να έχει το οποιοδήποτε νόημα. Κι αυτό διότι προφανώς, αν η στήλη αυτή παραμείνει στα χέρια των τεσσάρων-πέντε ανθρώπων που την ξεκινάνε, ελλοχεύει ο κίνδυνος να καταλήξουμε στο τέλος να επαναλαμβάνουμε τους ίδιους τους εαυτούς μας αντικατοπτρίζοντας μονότονα τις δικές μας επιλογές και το δικό μας γούστο. Μία πρωτοβουλία που έχει ως δεδηλωμένο στόχο την έμπρακτη δράση, την συνάντηση και την από κοινού συνδιαμόρφωση, χάνει το οποιοδήποτε νόημα αν δεν εμπλουτίζεται διαρκώς με νέο αίμα.

Όσο για το περιεχόμενο αυτού του μήνα, ξεκινάμε τη νέα αυτή στήλη, προσπαθώντας να παρουσιάσουμε ένα άλλο, ελάχιστα γνωστό στην Ελλάδα πρόσωπο – τη «Δεύτερη Φύση» – του μεγαλύτερου ίσως γάλλου ποιητή του 20^ου αι., Paul Éluard, σε δικές μου μεταφράσεις.

Κλείνοντας, ως προσωρινά υπεύθυνος της στήλης αυτής, θα ήθελα να διατυπώσω την ευχή να πάψει σύντομα να έχει η στήλη την ανάγκη μου και τη διαμεσολάβηση μου.

Ζ. Δ. Αϊναλής

Paul Éluard

Κριτική της ποίησης

Μισώ τούτη την εποχή της βασιλείας των αστών

τη βασιλεία μπάτσων και παπάδων

μ’ ακόμα περισσότερο μισώ τον άνθρωπο αυτόν που δεν την μισεί

καθώς εγώ

μ’ όλες του τις δυνάμεις.

Και φτύνω στη μούρη σου άνθρωπε μηδαμινέ, από τη φύση πιο μικρέ,

που απ’ τα ποιήματα μου όλα, εσύ προτιμάς τούτη την Κριτική

της ποίησης.

(Από τη συλλογή Η άμεση ζωή, 1932)

***

Δεύτερη φύση

Ι

Στα γόνατα η νιότη στα γόνατα η οργή

Η προσβολή ματώνει απειλή ερειπώνει

Τα πείσματα δεν έχουνε πια το στέμμα τους οι τρελοί

Ζουν υπομονετικά στη χώρα των πάντων.

Και το μονοπάτι του θανάτου επικίνδυνου φράχτηκε

Από κηδείες εξαίσιες

Ο τρόμος γυαλίστηκε η μιζέρια έχει τις χάρες της

Κι ο έρωτας έτοιμος να γελάσει κατάμουτρα στους αθώους παχύσαρκους.

Χαρές φυσικές στοιχεία εν μουσική

Παρθενίες από λάσπη πιθήκων τεχνάσματα

Σεβάσμια κούραση αξιότιμη ασκήμια

Απασχολήσεις εύγεστες η λήθη που τρέφεται

Η οδύνη είν’ εδώ κατά τύχη

Κι εμείς το χώμα τα πάντα που πάνω του χτίστηκαν

Κι εμείς παντού

Όπου ο ουρανός ανατέλλει τους άλλους

Παντού όπου η άρνηση της ζωής είναι άχρηστη.

*

IV

Στα δεξιά κοιτώ τα πιο όμορφα μάτια

Στ’ αριστερά ανάμεσα στα φτερά τυφλά του τρόμου

Στα δεξιά ενήμερος από τον εαυτό μου

Στ’ αριστερά δίχως λόγο στις πηγές της ζωής.

Ακούω όλα τα λόγια που ξέρω που ενέπνευσα

Και που δεν ανήκουνε πια σε κανέναν

Μοιράζομαι τον έρωτα που πια δεν μ’ αναγνωρίζει

Και ξεχνώ την ανάγκη μου ν’ αγαπήσω.

Μα γυρνώ το κεφάλι να πάρω πάλι κορμί

Να θρέψω την έγνοια θνητή του όντος ζώντος

Η ντροπή σ’ ένα βάθος γενετήσιων μορφασμών.

*

IX

Τα μάτια καμένα του δάσους

Η άγνωστη μάσκα πεταλούδα της μοίρας

Μέσα σε παράλογες φυλακές

Της καρδιάς τα διαμάντια

Το κολιέ του εγκλήματος.

Οι απειλές δείχνουν τα δόντια τους

Δαγκώνουν το γέλιο

Ξεριζώνουν τα φτερά του ανέμου

Τα νεκρά φύλλα της διαφυγής.

Η πείνα σκεπάζει τ’ απόβλητα

Σφιχταγκαλιάζει το φάσμα του σιταριού

Ο τρόμος στα ράκη τρυπάει τους τοίχους

Πεδιάδες χλωμές μιμούνται το κρύο.

Μονάχος ο πόνος παίρνει φωτιά.

(Από τη συλλογή Ο έρωτας η ποίηση, 1929)

*Αναδημοσίευση από την εφημερίδα Βαβυλωνία