Σάββατο 31 Ιανουαρίου 2009

Project Romanticism



William Blake

(1757 – 1827)


The Marriage of Heaven and Hell


The Argument.


Rintrah roars & shakes his fires in the burdend air;

Hungry clouds swag on the deep

Once meek, and in a perilous path,

The just man kept his course along

The vale of death.

Roses are planted where thorns grow,

And on the barren heath

Sing the honey bees.

Then the perilous path was planted,

And a river and a spring

On every cliff and tomb;

And on the bleached bones

Red clay brought forth.

Till the villain left the paths of ease,

To walk in perilous paths, and drive

The just man into barren climes.

Now the sneaking serpent walks

In mild humility,

And the just man rages in the wilds

Where lions roam.

Rintrah roars & shakes his fires in the burden'd air;

Hungry clouds swag on the deep.

As a new heaven is begun, and it is now thirty-three years since its advent: the Eternal Hell revives. And lo! Swedenborg is the Angel sitting at the tomb: his writings are the linen clothes folded up. Now is the dominion of Edom, & the return of Adam into Paradise. See Isaiah XXXIV and XXXV.

Without Contraries is no progression. Attraction and Repulsion, Reason and Energy, Love and Hate, are necessary to Human existence.

From these contraries spring what the religious call Good & Evil. Good is the passive that obeys Reason[.] Evil is the active springing from Energy

Good is Heaven. Evil is Hell,


The voice of the Devil


All Bibles or sacred codes. have been the causes of the following Errors.

1. That Man has two real existing principles Viz: a Body & a Soul.

2. That Energy. calld Evil. is alone from the Body. & that Reason. called Good. is alone from the Soul.

3. That God will torment Man in Eternity for following his Energies.

But the following Contraries to these are True

1. Man has no Body distinct from his Soul for that calld Body is a portion of Soul discernd by the five Senses, the chief inlets of Soul in this age.

2. Energy is the only life and is from the Body and Reason is the bound or outward circumference of Energy.

3. Energy is Eternal Delight

Those who restrain Desire, do so because theirs is weak enough to be restrained; and the restrainer or Reason Usurps its place & governs the unwilling.

And being restrained, it by degrees becomes passive, till it is only the shadow of Desire.

The history of this is written in Paradise Lost. & the Governor or Reason is call'd Messiah.

And the original Archangel, or possessor of the command of the Heavenly Host, is calld the Devil or Satan, and his children are call'd Sin & Death.

But in the Book of Job, Milton's Messiah is called Satan.

For this history has been adopted by both parties

It indeed appear'd to Reason as if Desire was cast out; but the Devils account is, that the Messiah fell. & formed a heaven of what he stole from the Abyss

This is shewn in the Gospel, where he prays to the Father to send the Comforter or Desire that Reason may have Ideas to build on, the Jehovah of the Bible being no other than he who dwells in flaming fire

Know that after Christs death, he became Jehovah.

But in Milton; the Father is Destiny, the Son, a Ratio of the five senses. & the Holy-ghost, Vacuum!

Note. The reason Milton wrote in fetters when he wrote of Angels & God, and at liberty when of Devils & Hell, is because he was a true Poet and of the Devil's party without knowing it


A Memorable Fancy


As I was walking among the fires of hell, delighted with the enjoyments of Genius; which to Angels look like torment and insanity. I collected some of their Proverbs: thinking that as sayings used in a nation, mark its character, so the Proverbs of Hell, shew the nature of Infernal wisdom better than any desription of buildings or garments

When I came home; on the abyss of the five senses. where a flat sided steep frowns over the resent world. I saw a mighty Devil folded in black clouds, hovering on the sides of the rock, with [ page ]corroding fires he wrote the following sentence now perceived by the minds of men, & read by them on earth.

How do you know but ev'ry Bird that cuts the airy way,

Is an immense world of delight, clos'd by your senses five?


Proverbs of Hell


In seed time learn, in harvest teach, in winter enjoy.

Drive your cart and your plow over the bones of the dead.

The road of excess leads to the palace of wisdom.

Prudence is a rich ugly old maid courted by Incapacity.

He who desires but acts not, breeds pestilence.

The cut worm forgives the plow.

Dip him in the river who loves water.

A fool sees not the same tree that a wise man sees.

He whose face gives no light, shall never become a star.

Eternity is in love with the productions of time.

The busy bee has no time for sorrow.

The hours of folly are measur'd by the clock, but of wisdom: no clock can measure.

All wholsom food is caught without a net or a trap.

Bring out number weight & measure in a year of dearth.

No bird soars too high. if he soars with his own wings.

A dead body, revenges not injuries.

The most sublime act is to set another before you.

If the fool would persist in his folly he would become wise

Folly is the cloke of knavery.

Shame is Prides cloke.

Prisons are built with stones of Law, Brothels with bricks of Religion.

The pride of the peacock is the glory of God.

The lust of the goat is the bounty of God.

The wrath of the lion is the wisdom of God.

The nakedness of woman is the work of God.

Excess of sorrow laughs. Excess of joy weeps.

The roaring of lions, the howling of wolves, the raging of the stormy sea, and the destructive sword, are portions of eternity too great for the eye of man.

The fox condemns the trap, not himself.

Joys impregnate. Sorrows bring forth.

Let man wear the fell of the lion. woman the fleece of the sheep.

The bird a nest, the spider a web, man friendship.

The selfish smiling fool. & the sullen frowning fool, shall be both though wise. that they may be a rod.

What is now proved was once, only imagin'd.

The rat, the mouse, the fox, the rabbet; watch the roots, the lion, the tyger, the horse, the elephant, watch the fruits.

The cistern contains: the fountain overflows

One thought. fills immensity.

Always be ready to speak your mind, and a base man will avoid you.

Every thing possible to be believ'd is an image of truth.

The eagle never lost so much time. as when he submitted to learn of the crow.

The fox provides for himself, but God provides for the lion.

Think in the morning, Act in the noon, Eat in the evening, Sleep in the night.

He who has suffered you to impose on him knows you.

As the plow follows words, so God rewards prayers.

The tygers of wrath are wiser than the horses of instruction

Expect poison from the standing water.

You never know what is enough unless you know what is more than enough.

Listen to the fools reproach! it is a kingly title!

The eyes of fire, the nostrils of air, the mouth of water, the beard of earth.

The weak in courage is strong in cunning.

The apple tree never asks the beech how he shall grow, nor the lion, the horse; how he shall take his prey.

The thankful reciever bears a plentiful harvest.

If others had not been foolish, we should be so.

The soul of sweet delight. can never be defil'd,

When thou seest an Eagle, thou seest a portion of Genius. lift up thy head!

As the catterpiller chooses the fairest leaves to layer her eggs on, so the priest lays his curse on the fairest joys.

To create a little flower is the labour of ages.

Damn, braces: Bless relaxes.

The best wine is the oldest. the best water the newest.

Prayers plow not! Praises reap not!

Joys laugh not! Sorrows weep not!

The head Sublime, the heart Pathos, the genitals Beauty, the hands & feet Proportion.

As the air to a bird or the sea to a fish, so is contempt to the contemptible.

The crow wish'd every thing was black, the owl, that every thing was white.

Exuberance is Beauty.

If the lion was advised by the fox. he would be cunning.

Improvement makes strait roads, but the crooked roads without Improvement, are roads of Genius.

Sooner murder an infant in its cradle than nurse unacted desires

Where man is not nature is barren.

Truth can never be told so as to be understood, and not be believ'd.

Enough! or Too much!

The ancient Poets animated all sensible objects with Gods or Geniuses, calling them by the names and adorning them with the properties of woods, rivers, mountains, lakes, cities, nations, and whatever their enlarged & numerous senses could perceive.

And particularly they studied the genius of each city & country, placing it under its mental deity.

Till a system was formed, which some took advantage of & enslav'd the vulgar by attempting to realize or abstract the mental deities from their objects; thus began Priesthood.

Choosing forms of worship from poetic tales.

And at length they pronounced that the gods had orderd such things.

Thus men forgot that All deities reside in the human breast.


A Memorable Fancy


The Prophets Isaiah and Ezekiel dined with me, and I asked them how they dared so roundly to assert. that God spoke to them; and whether they did not think at the time, that they would be misunderstood, & so be the cause of imposition,

Isaiah answer'd. I saw no God, nor heard any, in any finite organical perception; but my senses discover'd the infinite in every thing, and as I was then perswaded, & remain confirm'd; that the voice of honest indignation is the voice of God, I cared not for consequences but wrote

Then I asked: does a firm perswasion that a thing is, make it so?

He replied, Al poets belive that it does, & in ages of imagination this firm perswasion removed mountains; but many are not capable of a firm perswasion of any thing.

Then Ezekiel said. The philosophy of the east taught the first principles of human perception some nations held one principle for the origin & some another, we of Israel taught that the Poetic Genius (as you now call it) was the first principle and the others merel derivative, which was the cause of our despising the Priests & Philosophers of other countries, and prophecying that all Gods [ page ]would at last be proved to originate in ours & to be the tributaries of the Poetic Genius, it was this. that our great poet King David desired so fervently & invokes so patheticly, saying by this he conquers enemies & governs kingdoms; and so we loved our God. that we cursed in his name all the deities of surrounding nations, and asserted that they had rebelled; from these opinions the vulgar came to think that all nations would at last be subject to the jews.

This said he, like all firm perswasions, is come to pass, for all nations believe the jews code and worship the jews god, and what greater subjection can be

I heard this with some wonder, & must confess my own conviction. After dinner I ask'd Isaiah to favour the world with his lost works, he said none of equal valu was lost. Ezekiel said the same of his.

I also asked Isaiah what made him go naked and barefoot three years? he answerd, the same that made our friend Diogenes the Grecian.

I then asked Ezekiel. why he eat dung, & lay so long on his right & left side? he answerd, the desire of raising other men into a perception of the infinite[;] this is the North American tribes practise. & is he honest who resists his genius or conscience. only for the sake of present ease or gratification?

The ancient tradition that the world will be consumed in fire at the end of six thousand years is true, as I have heard from Hell,

For the cherub with his flaming sword is hereby commanded to leave his guard at tree of life, and when he does,the whole creation will be consumed, and appear infinite. and holy whereas now it appears finite & corrupt.

This will come to pass by an improvement of sensual enjoyment.

But first the notion that man has a body distinct from his soul, is to be expunged; this I shall do, by printing in the infernal method, by coroives, which in Hell are salutary and medicinal, melting apparent surfaces away, and displaying the infinite which was hid,

If the doors of perception were cleansed every thing would appear to man as it is, infinite—

For man has closed himself up, til he sees all things thro' narrow chinks of his cavern.


A Memorable Fancy


I was in a Printing house in Hell & saw the method in which knowledge is transmitted from generation to generation.

In the first chamber was a Dragon-Man, clearing away the rubbish from a caves mouth; within, a number of dragons were hollowing the cave,

In the second chamber was a Viper folding round the rock & the cave, and others adorning it with gold silver and precious stones.

In the third chamber was an Eagle with wings and feathers of air, he caused the inside of the cave to be infinite, around were numbers of Eagle like men, who built palaces in the immense cliffs.

In the fourth chamber were Lions of flaming fire raging around & melting the metals into living fluids.

In the fifth chamber were Unnam'd forms, which cast the metals into the expanse,

There they were reciev'd by Men who occupied the sixth chamber, and took the forms of books & were arranged in libraries,

The Giants who formed this world into its sensual existence and now seem to live in it in chains, are in truth, the causes of its life & the sources of all activity, but the chains are, the cunning of weak and tame minds, which have power to resist energy. according to the proverb, the weak in courage is strong in cunning.

Thus one portion of being, is the Prolific, the other, the Devouring: to the devourer it seems as if the producer was in his chains, but it is not so, he only takes portions of existence and fancies that the whole.

But the Prolific would cease to be the Prolific unless the Devourer as a sea recieved the excess of his delights.

Some will say, Is not God alone the Prolific? I answer, God only Acts & Is. in existing beings or Men.

These two classes of men are always upon earth. & they should be enemies; whoever tries to reconcile them seeks to destroy existence.

Religion is an endeavour to reconcile the two.

Note. Jesus Christ did not wish to unite but to seperate the two, as in the Parable of sheep and goats! & he says I came not to send Peace but a Sword.

Messiah or Satan or Tempter was formerly thought to be one of the Antediluvians who are our Energies.


A Memorable Fancy


An Angel came to me and said O pitiable foolish young man! O horrible! O dreadful state! consider the hot burning dungeon thou art preparing for thyself to all eternity, to which thou art going in such a career.

I said. perhaps you will be willing to shew me my eternal lot & we will contemplate together upon it and see whether your lot or mine is most desirable

So he took me thro' a stable & thro' a church & down into the church vault at the end of which was a mill; thro' the mill we went, and came to a cave. down the winding cavern we groped our tedious way till a void boundless as a nether sky appeared us, & we held by the roots of trees and hung over this immensity, but I said, if you please we will commit ourselves to this void, and see whether this providence is here also, if you will not I will? but he answerd, do not presume O youngman but as we here remain behold thy lot which will soon appear when the darkness passes away.

So I remaind with him sitting in the twisted root of an oak, he was suspended in a fungus which hung with the head downward into the deep:

By degrees we beheld the infinite Abyss, fiery as the smoke of a burning city; beneath us at an immense distance was the sun, black but shining round it were fiery tracks on which revolv'd vast spiders, crawling after their prey; which flew or rather swum in infinite deep, in the most terrific shapes of animals sprung from corruption. & the air was full of them, & seemd composed of them; these are Devils. and are called Powers of the air, I now asked my companion which was my eternal lot? he said, between the black & white spiders

But now, from between the black & white spiders a cloud and fire burst and rolled thro the deep blackning all beneath, so that the nether deep grew black as a sea & rolled with a terrible noise: beneath us was nothing now to be seen but a black tempest, till looking east between the clouds & the waves. we saw a cataract of blood mixed with fire and not many stones throw from us appeard and sunk again the scaly fold of a monstrous serpent. at last to the east, distant about three degrees appeard a fiery crest above the waves slowly it reared like a ridge of golden rocks till we discoverd two globes of crimson fire. from which the sea fled away in clouds of smoke, and now we saw, it was the head of Leviathan, his forehead was divided into streaks of green & purple like those on a tygers forehead: soon we saw his mouth & red gills hang just above the raging foam tinging the black deep with beams of blood, advancing toward us with all the fury of a spiritual existence.

My friend the Angel climb'd up from his station into the mill; I remain'd alone, & then this appearance was no more, but I found myself sitting on a pleasant bank beside a river by moon light hearing a harper who sung to the harp. & his theme was, The man who never alters his opinion is like standing water, & breeds reptiles of the mind.

But I arose, and sought for the mill & there I found my Angel, who surprised asked me, how I escaped?

I answerd. All that we saw was owing to your metaphysics; for when you ran away, I found myself on a bank by moonlight hearing a harper, But now we have seen my eternal lot, shall I shew you yours? he laughd at my proposal; but I by force suddenly caught him in my arms & flew westerly thro' the night, till we were elevated above the earths shadow: then I flung myself with him directly into the body of the sun, here I clothed myself in white, & taking in my hand Swedenborgs volumes sunk from the glorious clime and passed all the planets till we came to saturn, here I staid to rest & then leap'd into the void, between saturn & the fixed stars.

Here said I! is your lot, in this space if space it may be calld, Soon we saw the stable and the church, & I took him to the altar and open'd the Bible, and lo! it was a deep pit, into which I descended driving the Angel before me, soon we saw seven houses of brick, one we enterd; in it were a number of monkeys. baboons, & all of that species chaind by the middle, grinning and snatching at one another, but witheld by the shortness of their chains: however I saw that they sometimes grew numerous, and then the weak were caught by the strong and with a grinning aspect, first coupled with & then devoured, by plucking off first one limb and then another till the body was left a helpless trunk. this after grinning & kissing it with seeming fondness they devourd too; and here & there I saw one savourily picking the flesh off his own tail; as the stench terribly annoyd us both we went into the mill, & I in my hand brought the skeleton of a body, which in the mill was Aristotles Analytics.

So the Angel said: thy phantasy has imposed on me & thou oughtest to be ashamed.

I answerd! we impose on one another, & it is but lost time to converse with you whose works are only Analytics. I have always found that Angels have the vanity to speak of themselves s the only wise; this they do with a confident insolence sprouting form systematic reasoning;

Thus Swedenborg boasts that what he writes is new; tho' it is only the Contents or Index of already publish'd books

A man carried a monkey about for a shew, & because he was a little wiser than the monkey, grew vain, and conceiv'd himself as much wiser than seven men. It is so with Swedenborg: he shows the folly of churches and exposes hypocrites, till he imagines that all are religious. & himself the single one on earth that ever broke a net.

Now hear a plain fact: Swedenborg has not written one new truth: Now hear another: he has written all the old falshoods.

And now hear the reason. He conversed with Angels who are all religious, & conversd not with Devils who all hate religion, for he was incapable thro' his conceited notions.

Thus Swedenborgs writings are a recapitulation of all superficial opinions, and an analysis of the more sublime, but no further.

Have now another plain fact: Any man of mechanical talents may from the writings of Paracelsus or Jacob Behmen, produce ten thousand volumes of equal value with Swedenborg's. and from those of Dante or Shakespeare, an infinite number.

But when he has done this, let him not say that he knows better than his master, for he only holds a candle in sunshine.


A Memorable Fancy


Once I saw a Devil in a flame of fire, who arose before an Angel that at on a cloud. and the Devil utterd these words.

The worship of God is. Honouring his gifts in other men each according to his genius. and loving the [ page ]greatest men best, those who envy or calumniate great men hate God, for there is no other God.

The Angel hearing this became almost blue but mastering himself he grew yellow, & at last white pink & smiling, and then replied,

Thou Idolater, is not God One? & is not he visible in Jesus Christ? and has not Jesus Christ given his sanction to the law of ten commandments and are not all other men fools, sinners, & nothings?

The Devil answer'd; bray a fool in a morter with wheat. yet shall his folly not be beaten out of him: if Jesus Christ is the greatest man, you ought to love him in the greatest degree; now hear how he has given sanction to the law of ten commandments: did he not mock at the sabbath, and so mock the sabbaths God? murder those who were murderd because of him? turn away the law from the woman taken in adultery? steal the labor of others to support him? bear false witness when he omitted making a defence before Pilate? covet when he pray'd for his disciples, and when he bid hem shake the dust off their feet against such as refused to lodge them? I tell you, no virtue can exist without breaking these ten commandments; Jesus was all virtue, and acted from im -pulse, not from rules.

When he had so spoken: I beheld the Angel who stretched out his arms embracing the flame of fire & he was consumed and arose as Elijah.

Note. This Angel, who is now become a Devil. is my particular friend: we often read the Bible together in its infernal or diabolical sense which the world shall have if they behave well.

I have also; The Bible of Hell: which the world shall have whether they will or no.

One Law for the Lion & Ox is Oppression


A Song of Liberty


1. The Eternal Female groan'd! it was heard over all the Earth:

2. Albions coast is sick silent; the American meadows faint!

3. Shadows of Prophecy shiver along by the lakes and the rivers and mutter across the ocean. France, rend down thy dungeon,

4. Golden Spain burst the barriers of old Rome;

5. Cast thy keys O Rome into the deep down falling, even to eternity down falling,

6. And weep

7. In her trembling hands she took the new born terror howling;

8. On those infinite mountains of light now barr'd out by the atlantic sea, the new born fire stood before the starry king!

9. Flag'd with grey brow'd snows and thunderous visages the jealous wings wav'd over the deep.

10. The speary hand burned aloft, unbuckled was the shield, forth went the hand of jealousy among the flaming hair. and hurl'd the new born wonder thro' the starry night.

11. The fire, the fire, is falling!

12. Look up! look up! O citizen of London. enlarge thy countenance: O Jew, leave counting gold! return to thy oil and wine: O African! black African! (go. winged thought widen his forehead.)

13. The fiery limbs, the flaming hair, shot like the sinking sun into the western sea.

14. Wak'd from his eternal sleep, the hoary element roaring fled away;

15. Down rushd beating his wings in vain the jealous king; his grey brow'd councellors, thunderous warriors, curl'd veterans, among helms, and shields, and chariots horses, elephants: banners, castles. slings and rocks,

16. Falling, rushing, ruining! buried in the ruins, on Urthona's dens.

17. All night beneath the ruins, then their sullen flames faded emerge round the gloomy king,

18. With thunder and fire: leading his starry hosts thro' the waste wilderness, he promulgates his ten commands, glancing his beamy eyelids over the deep in dark dismay,

19. Where the son of fire in his eastern cloud, while the morning plumes her golden breast.

20. Spurning the clouds written with curses, stamps the stony law to dust, loosing the eternal horses from the dens of night. crying Empire is no more! and now the lion & wolf shall cease.


Chorus


Let the Priests of the Raven of dawn, no longer in deadly black, with hoarse note curse the sons of joy. Nor his accepted brethren, whom. tyrant. he calls free: lay the bound or build the roof. Nor pale religious letchery call that virginity. that wishes but acts not!

For every thing that lives is Holy.


Τρίτη 27 Ιανουαρίου 2009

Σελίδες από το Ημερολόγιο του Ιλχάν


Προσπάθησα τόσο πολύ να γαμήσω το μέλλον μου γιατί φοβόμουν τόσο πολύ το γαμημένο το παρελθόν μου. Το παρελθόν μου που έζησα. Κι εκείνο που κατασκεύασα. Ποιος ήμουν; Τι ήμουν; Έκλεισα τα μάτια μου κι έσφιξα τις γροθιές μου. Όταν τ’ άνοιξα κοιτούσα ξανά το ίδιο τοπίο νεκρό. Πάει καιρός που είχα πάψει να ξέρω τι ήταν αληθινό και τι όχι. Και δεν μπορούσα πια να διακρίνω ξεκάθαρα μέσα από στέρεα περιγράμματα την πραγματικότητα απ’ τον εφιάλτη. Τώρα περνούσα τον καιρό μου προσπαθώντας συνήθως να κατασκευάσω κάποιο παρόν. Κλεισμένος πάντα στον πάτο άδειο μιας άδειας κλεψύδρας και να με πνίγει η άμμος αμείλικτη του παραμορφωμένου χρόνου. Έπινα, μαστούρωνα, μαλακιζόμουν μ’ ανύπαρκτες γκόμενες στο διαδίκτυο κι όταν γαμούσα έφερνα επίμονα στο μυαλό μου τα πρόσωπα γυναικών που ήξερα πως δεν θα μπορούσα ποτέ να γαμήσω. Μες το μυαλό μου έκλαιγ’ ένας γιγάντιος ήλιος κι υπήρχε μέσα μου κάτι σαν μαύρη σπηλιά που δεν κατάφερνα ποτέ να φωτίσω ή πολύ περισσότερο να εξηγήσω την παρουσία της. Και χρόνο το χρόνο όλο μεγάλωνε και κάλυπτε τα πάντα σταδιακά και αδίστακτα αδηφάγα χορεύοντας ακανόνιστα την αδυσώπητη ηδυπάθεια ενός ερεβώδους ιλίγγου. Ήθελα τόσο πολύ να κάνω κάτι στη ζωή μου που στο τέλος κατάντησα άχρηστος. Οι λέξεις. Δεσμώτης των λέξεων ν’ αναφλέγομαι το μυαλό μου. Κι εικόνες να ξεθωριάζοντας αργά σαν τα καμένα αρνητικά φωτογραφίας. Να χορεύω τα βράδια παθητικά slow με κιτρινισμένους ιππόκαμπους τόσο ζωντανούς όσο κι οι γόπες απ’ τα τσιγάρα μου και χύνοντας να φαντασιώνομαι τις γυναίκες που κάποτε ήλπισα ν’ αλλάξουν εκείνες για μένα τον εαυτό μου. Που τις πόθησα πρώτα γυμνώνοντας το κορμί τους τις ερωτεύτηκα έπειτα γνωρίζοντας το κορμί τους και που τόσο πολύ τις αγάπησα ύστερα και που στο τέλος τις μίσησα ότι αγαπήσαν εκείνον που εγώ δεν θα μπορούσα ποτέ ν’ αγαπήσω. Και δεν ήξερα ποιος έφταιγε τελικά. Εγώ ή εκείνες; Τώρα άφηνα τα φαντάσματα μου να με πολιορκούνε τις νύχτες και νύχτες παραισθησιογόνες με τα μαλλιά της κεφαλής μου σηκωμένα από τον ίδιο πάντα τρόμο βουβό βουλιάζοντας στο ημίφως μέσα σε πολυκαιρισμένες βραχογραφίες με κυνήγια και βίσονες και μάγους σαμάνους με υπερμεγέθη καυλιά και γυναίκες σκουρόχρωμες με μάσκες και χρώματα και μεγάλα βυζιά νύχτα πανσέληνος μες τη φωτιά και προϊστορικούς διαστημάνθρωπους που δεν είχα ιδέα πως βρεθήκαν στον τοίχο μου ή τι στον πούτσο ‘κάναν εκεί. Κι ήξερα από πριν με την υπόρρητη βεβαιότητα των καταδικασμένων πως όπου να ‘ναι άλλο ένα κακό ταξίδι θα ξεκινούσε. Το ίδιο πάντα ταξίδι κακό. Κι όταν αναρωτιόμουν αν ήμουν τρελός είχα ήδη περάσει πέρα απ’ την τρέλα. Κι ήλπιζα μόνο ότι όλα αυτά τα φαντάσματα θα γινόνταν κάποτ’ επιτέλους δικά μου. Αρκεί μόνο να μην είναι αργά. Κι ίσως τότε να δω στην άλλη άκρη του τούνελ εκείνον που τόσο μισούσα να μου γελά ειρωνικά.


Κυριακή 25 Ιανουαρίου 2009

Αφιέρωμα: Ελληνική ποίηση 1952 – 1974

Luigi RUSSOLO, La Rivolta, 1911



Νάνος Βαλαωρίτης


ΕΣΤΙΕΣ ΜΙΚΡΟΒΙΩΝ

(1964)[*]


Το αίνιγμα

Η ρίζα ενός δέντρου μου τρώει το σχήμα

Μια πέτρα μου αγκυλώνει το δάχτυλο

Και μου γδέρνει το μυαλό

Τα μάτια μου γίνονται παρανάλωμα των φύλλων

Κουκουβάγιες τρυπώνουν μες στα ματόκλαδά μου

Τα βήματά μου αυτοκαταλύονται κατασταλάζουν

Γίνονται στόματα μες στα μνημεία των θάμνων

Μια πεταλούδα απομυζάει όλο μου το είναι

Τα ρουθούνια μου βγάζουν σπίθες και καπνούς

Όπως οι δράκοι που ήταν κοράλλια τον παλιό καιρό

Είναι όπως το γαϊδουράγκαθο μέσα στα χόρτα

Οι στρόβιλοι με ξεχνούν και μ΄ απαρνιούνται

Τα λουλούδια μου βγάζουν τη γλώσσα

Τα πεζούλια με υποσκελίζουν

Μισώ τα ελατήρια και εξαργυρώνω τη θέλησή τους

Είμαι ο χαϊδεμένος των κυμάτων όπως τα βότσαλα

Αρνήθηκα να υποχωρήσω μπροστά στον άνεμο

Να λιώσω μες στα καμίνια των λουτρών της ζέστης

Να καώ με τα κάρβουνα σαν καβούρι

Κάνω υπεράνθρωπες προσπάθειες να μιλήσω

Να σώσω τον εαυτό μου

Από την πυρκαγιά που μόνος μου άναψα

Λάμπω σαν το διαμάντι αλλά δεν είμαι άστρο

Τι είμαι λοιπόν αν δεν είμαι αυτό που είμαι

Ουράνιο σώμα ή γήινο, στερεό, υγρό ή αέρινο;


Άγραφη γραφή


Άκουσα να μιλάν με τόνους τραγωδίας σε σαλόνια του1880

Ν΄ αναστενάζουν σ΄ ένα υπνοδωμάτιο ξενοδοχείου αριθμ. 12

Είδα να τρέχει μια γυμνή στο τρίτο πάτωμα του μυαλού μου

Να μουγκρίζουνε δυο τέρατα ανθρωπόμορφα

Να την προκαλούνε – καθώς περνούσε – αδιάντροπα

Χτυπώντας ρυθμικά το πάτωμα με τις ουρές τους

Όταν έπεφτε ψιλή ψιλή βροχή

Στάχτη από ηφαίστειο στόμα γυναικείο

Κράτησα το χέρι ενός τρελόπαιδου που ξεψυχούσε

Στεφάνωσα το αγαπημένο μέτωπο

Με λίγα ξερά και άδεια λόγια παρηγοριάς

(Δε θυμάμαι αν ήταν κορίτσι ή αγόρι

Ο αδικοσκοτωμένος σ’ ένα κομμάτι γης 2x1 ½ μ.)

Τρεις αιώνες πέρασαν πριν γίνουν όλα αυτά

Πριν ν’ αντιγράψω σ’ ένα τετράδιο καθαρό

Τους θρήνους μιας απαρνημένης

Το κλάμα ενός νεογέννητου παιδιού

Ταφές ανθρώπων ζωντανών – νεκρών που ξαναζωντανεύουν

Σχήματα μεταξωτά που αναδιπλώνονται

Ένα πλάσμα που φοβόταν ν’ αγαπήσει

Κομμάτι μάρμαρο από σάρκα

Και τη γραφή την άγραφη

Που είδα γραμμένη στ’ όνειρό μου

Με γράμματα φωτιάς που καίγαν το χαρτί


Το ‘να μέσα στ’ άλλο


Τα πάντα αλλάζουνε γίνονται το ‘να τ’ άλλο

Τα ξύλα γίνονται πέτρες τα δέντρα σύννεφα

Οι γυναίκες άντρες τα φύλλα θάλασσες

Τα φτερά πηγάδια τα μάτια αέρας

Τα σερτάρια μέταλλα τα λουλούδια νους

Τα γράμματα και οι γραφές γίνονται

Αναλφάβητα τ΄ ωραίο γίνεται κτήνος

Τ’ αρσενικό ουδέτερο το μυστήριο φανερώνεται

Η ελπίδα τυφλώνεται όπως ο πλούτος

Τα πάντα είναι τηλεσκόπια και τίποτα δεν είναι

Σίγουρο ότι θα γίνει ή δε θα γίνει

Όλα είναι το ένα μέσα στ΄ άλλο πέτρες

Ποτάμια τρέχουνε από τα δάχτυλά του

Οι λέξεις τους είναι τουλίπες

Η αγάπη του είναι στέρνα είναι τραπέζι

Μια πολυθρόνα κάθεται μες στο δεξί του μάτι

Το περιβόλι του παραθυριού είναι ένα

Κοιμητήριο φύλλων η αγορά είναι παρθένα

Και η δροσιά του δειλινού μια στραβοτιμονιά

Μια βελόνα τεντώνει την κλωστή της ώσπου να σπάσει

Ένα πόδι μασάει την αλυσίδα του ένας χαρταετός

Γίνεται σκύλος και δαγκώνει όποιον έτυχε να περάσει

Ένα παιδί ορφανό γίνεται η μητέρα ενός άλλου

Ένας τίτλος γίνεται άπορος και παντρεύεται

Ό,τι υπάρχει ζει, τα μέταλλα μέσα στη γη

Οι πέτρες μες στο χώμα, απόδειξη πως μαραίνονται

Άμα τα ξεριζώσεις ο κόσμος είναι τρομερός

Δανείζει και δανείζεται αλλάζει χρώμα

Δε λέγεται πια όπως λέγεται είναι

Τέρας χελώνα ντιβάνι καναπές μπούτι γκαζιέρα

Και μαλλί ξανθό γύρω από ένα γυναικείο φύλο


Τα τρία τέταρτα της ζωής μου

Στον Τάσο Δενέγρη


Μέσα στης γης τα χάσματα και την επιδερμίδα

Άγνωστες ποσότητες σπανίων ορυκτών

Τοποθετημένα σαν κεφάλαια σ’ επίκαιρα σημεία

Μια γενειάδα ακολουθεί την άλλη αστραπιαία

Χώρες αλλάζουν χέρια εμβαδόν υψόμετρο

Ονόματα πόλεως γίνονται χερσόνησοι

Τοποθεσίες πολυάνθρωπες γίνονται θάλασσες

Ποτάμια δανείζονται τις κοίτες των άλλων ποταμών

Λόφοι παραμερίζονται από ζηλότυπα βουνά

Πολυτελή ανάκτορα ερημώνονται και καταντούν υπόγεια

Άνθρωποι σοφοί ξαναμωραίνονται

Και το μυαλό τους εξατμίζεται στο χάος το απληροφόρητο

Ξύλινα σπίτια τοποθετημένα σε νέες διασταυρώσεις

Γίνονται θύματα της πυρκαγιάς ερωτικών διαθέσεων

Γέφυρες υποτάσσονται στους πεζούς

Φέρετρα στοιβάζονται γιατί όλοι τώρα

Καίνε τους « πρώην» τους με αρώματα

Σε κλίβανους ατομικούς

Κατεψυγμένοι εγκέφαλοι σκέπτονται στις βιβλιοθήκες

Κύριοι φρακοφόροι μελετούν τις αντιδράσεις τους

Σεξουαλικές ανωμαλίες

Γίνονται «Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου»

Όργανα της τάξης αλλάζουν φύλο καθημερινά

Όργια σε ρωμαϊκές βίλες

Παίρνουν τον χαρακτήρα

Μιας σφαγής συνειδήσεων

Εξαγορασμένη τρυφερότητα φτάνει ως τα πεζοδρόμια

Στο μεταξύ τα πόδια μου

Είναι από άμμο κι από μαργαρίνη

Τα χέρια μου είναι από φτερά πουλιών

Το κεφάλι μου είναι βιδωτό

Το στόμα μου αναβοσβήνει

Όπως τα φώτα της κυκλοφορίας

Κόκκινο πράσινο κίτρινο κόκκινο καφέ…

Τα λόγια μου ταχυδρομούνται

Σε στοίβες εκατομμυρίων

Κλείνω τ΄ αυτιά μου για να μην ακούγονται

Τα παράπονα των ταχυδρόμων

Ένας ταμίας που κατάκλεψε μια Τράπεζα

Ομολογεί τα πάντα σ΄ ένα μέντιουμ

Που πάει να τον καταγγείλει στην αστυνομία

Μια νεράιδα ντύνεται στο σεληνόφως

Μια γυναίκα στου Dior – εγώ δεν ντύνομαι

Πουθενά – μένω γυμνός –

Το σπίτι μου είναι ο παράδεισος των ανωμάλων έλξεων

Μόνο στραβόξυλα περνούν για διαβατήρια

Μόνο χαμόγελα έχουν μια γεύση υπόξινη

Μόνον οι βάσεις και τα οξέα

Ξέρουν τι σημαίνουν οι συνθέσεις

Που μοιράζονται τα ηλεκτρόνιά τους με άλλα άτομα-


Όλο το 24ωρο


Μισός αιώνας απογεύματα με τη γιαγιά μου

Σύννεφα σαύρες παρδαλές και άλλα τέρατα

Κορίτσια ελαφρόμυαλα σαν τα σπουργίτια

Με βάδισμα ενοχοποιητικό μες στα παλτά τους

Ένα σεντόνι ερημιάς πάνω στο πρόσωπό μου

Συναντήσεις καθημερινές σαν γκρεμισμένες εκκλησίες

Λιμουζίνες με περίεργες βλοσυρές εκφράσεις στο τιμόνι

Άγνωστοι στις γωνίες των δρόμων περιμένοντας

Άγνωστες που περνάνε στον πληθυντικό

Ζαχαροπλαστεία γεμάτα ερωτηματικές ματιές

Φάρμακα αντίδοτα για αισθήματα ασφυξίας

Ώρες που δεν ξανάρχονται και καφενεία φαντάσματα

Ξύπνημα πρωινό βαρύ ασήκωτο ή ευδιάθετο

Ξεκίνημα για μιας καρδιάς την πόρτα τη στενή

Αλλά κανείς στο σπίτι που είπανε πως έμενε

Τρελή Σουηδέζα με μάτια σα φανάρια

Αγώνες για τη Δημοκρατία αγώνες δρόμου και αγωνία

Μισός αιώνας παρά τέταρτο και κάτι ακόμα παραλίγο επάνω μου.


[*] Η συλλογή τελικά κυκλοφόρησε πρώτα στο San Francisco το 1977.



***


Σε συνεργασία με την Επιθεώρηση Ποιητικής Τέχνης – Ποιείν:

http://www.poiein.gr/archives/4227/index.html


Παρασκευή 23 Ιανουαρίου 2009

ΠΡΟΣΟΧΗ! Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΡΕΛΑΙΝΕΙ!!!

ΠΡΟΣΟΧΗ! Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΡΕΛΑΙΝΕΙ

Η θεατρική ομάδα ''Διάφανο θέατρο" παρουσιάζει:

Το ημερολόγιο ενός τρελού
του Νικολάι Γκόγκολ


Συντελεστές

Τρελός: Ηλίας Αναστασόπουλος
Τμηματάρχης: Αλέξανδρος Κουκιάς
Μαύρα/ Μπέτσυ/ Νοσοκόμα: Αννέζα Λουκή
Συμμετοχή (αλλαγές σκηνικών): Μιχάλης Σμυρλής
Σκηνικά/ Κουστούμια: Λένα Γκαβαποστόλη, Ηλίας Αναστασόπουλος
Μουσική επιμέλεια: Λένα Γκαβαποστόλη
Επιμέλεια αφίσας/ φωτογραφίες: Ηλίας Μπαϊρακτάρης
Επιμέλεια προγράμματος: Σπύρος Κανελλάκης
Φωτισμοί: Μάριος Καραθανάσης
Σκηνοθεσία: Λένα Γκαβαποστόλη
Μετάφραση: Μιχάλης Παπαντωνόπουλος


Στο θέατρο ''Αγορά'', Καραϊσκάκη 149, Πάτρα.
Έναρξη παραστάσεων: 24/25-1-09
Οι παραστάσεις θα συνεχιστούν: 29/30/31-1-09 και 1-2-09
5/6/7/8-2-09
12/13/14/15-2-09
και πάντα στις 21.30.

Τηλέφωνο κρατήσεων θέσεων: 2610-225588

ΠΡΟΣΟΧΗ! Η ΕΠΑΦΗ ΜΕ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ ΤΡΕΛΑΙΝΕΙ


***


ΚΡΑΤΟΣ ΚΑΙ ΤΡΕΛΑ


«Τη φύση (την τέχνη με την οποία ο Θεός δημιούργησε και κυβερνά τον κόσμο) η τέχνη του ανθρώπου τη μιμείται, όπως σε πλήθος άλλα έτσι και στη δυνατότητα να δημιουργήσει ένα τεχνητό ζώο. Διότι, αφού βλέπουμε πως η ζωή δεν είναι παρά κίνηση μελών, που ξεκινάει από κάποιο ανώτερο μέρος μέσα μας, τι μας εμποδίζει να πούμε πως όλα τα αυτόματα (μηχανές που κινούνται από μόνες τους με ελατήρια και τροχούς όπως τα ρολόγια) έχουν τεχνητή ζωή; Μήπως δεν είναι η καρδιά μας ένα ελατήριο; Τα νεύρα μήπως δεν είναι πολλές χορδές; Και οι αρθρώσεις μήπως δεν είναι πολλοί τροχοί, που δίνουν κίνηση σε όλο το σώμα; Και ναταν μόνο αυτό! Η τέχνη προχωρά ίσα με τη μίμηση εκείνου του λογικού, ασύγκριτου έργου, του ανθρώπου. Διότι με τέχνη δημιουργήθηκε εκείνος ο τεράστιος ΛΕΒΙΑΘΑΝ που ονομάζουμε ΠΟΛΙΤΕΙΑ ή ΚΡΑΤΟΣ (CIVITAS στα λατινικά) και δεν είναι παρά ένας τεχνητός άνθρωπος, αν και πιο μεγάλος, πιο δυνατός από τον φυσικό που προτίθεται να προστατεύσει και να υπερασπίσει. Κι είναι η κυριαρχία του μια τεχνητή ψυχή, που δίνει ζωή και κίνηση σόλο το σώμα του· είναι οι δικαστές κι οι άλλοι αξιωματούχοι του δικαστικού και του εκτελεστικού σώματος, οι τεχνητές αρθρώσεις του· είναι η επιβράβευση και η τιμωρίαου συνδέουν με την έδρα της κυριαρχίας κάθε άρθρωση και μέλος, παρακινώντας το να πράξει το χρέος του) τα νεύρα, που κάνουν το ίδιο στο φυσικό σώμα· είναι ο πλούτος και οι περιουσίες όλων των επιμέρους μελών η ζωντάνια του· είναι η salus populi (κοινή ασφάλεια) το έργο του· είναι οι σύμβουλοι, που του προτείνουν όλα όσα χρήσιμα πρέπει να γνωρίζει, η μνήμη του· είναι η δικαιοσύνη και οι νόμοι, μια τεχνητή λογική και μια τεχνητή βούληση· είναι η ομόνοια, υγεία του· η εξέγερση, αρρώστια του και ο εμφύλιος πόλεμος, θάνατός του. Τέλος, οι συμφωνίες και οι συμβάσεις, με τις οποίες δημιουργήθηκαν, συνταιριάχτηκαν και ενώθηκαν αρχικά τα μέρη αυτού του πολιτικού σώματος, μοιάζουν μεκείνο το γενηθήτω ή το Ποιήσωμεν άνθρωπον του Θεού κατά τη Δημιουργία».

Το παραπάνω κείμενο θα μπορούσε κάλλιστα να προέρχεται από την καταγραφή των εξομολογήσεων ενός ανθρώπου που πάσχει από παράνοια (τρελού, όπως έλεγαν στον 19ο αιώναδηλαδή ενός ανθρώπου, ο οποίος –παρά την άψογη συγκρότηση του λόγου τουαναπτύσσει ιδέες και πεποιθήσεις εντελώς ασύμφωνες προς την πραγματικότητα.

Δυστυχώς για εμάς, τους ανθρώπους, τα έλλογα ζώα του Αριστοτέλη, τα παραπάνω λόγια ανήκουν στον πρόλογο του περίφημου βιβλίου Λεβιάθαν ή η Ύλη, η Μορφή και η Ισχύς μιας Εκκλησιαστικής και Αστικής Πολιτείας, που εξέδωσε, το 1651, ο Άγγλος φιλόσοφος, θεμελιωτής του σύγχρονου κράτους και ιδρυτής της πολιτικής φιλοσοφίας, Τόμας Χομπς.

Συνεπώς, θα πρέπει να σταθούμε με απόλυτο σεβασμό απέναντι στο έργο ενός ανθρώπου, που δεν είχε καμία σχέση με την τρέλα, δεδομένου ότι αποτέλεσε τη βάση εκπαίδευσης εκατομμυρίων πολιτικών επιστημόνων. Πρόκειται ίσως για μια ασήμαντη σύμπτωση, που παίρνει υπερβολικές διαστάσεις από την αποσπασματική παράθεση, που ίσως δόλια πραγματοποίησε ο υποφαινόμενος.

Πάει καλά. Δεν ήταν παρανοϊκός ο Τόμας Χομπς. Ο παρανοϊκός κατατρύχεται από ιδέες καταδίωξης, είναι παράλογα πεπεισμένος πως όλοι τον επιβουλεύονται, με σκοπό την τελική εξόντωσή του, εξυφαίνοντας συνωμοσίες σε βάρος του, πως οι άλλοι είναι μοχθηροί, επιθετικοί, ανάξιοι εμπιστοσύνης. Ενώ ο Άγγλος φιλόσοφος; Αυτός απλά έγραψε ένα βιβλίο στο οποίο κατέθετε την «πραγματικότητα»: οι άνθρωποι είναι από τη φύση τους εγωιστές, φιλήδονοι, φιλοχρήματοι, επιθετικοί, έτοιμοι πάντα να εξοντώσουν ο ένας τον άλλον, μέχρι να μη μείνει κανένας πάνω σαυτόν τον κόσμο! Γιαυτό, έχουμε την ανάγκη ενός Λεβιάθαν, ενός τρομερού Κράτουςμοναρχικού ή δημοκρατικού– που δια πυρός και σιδήρου θα εξασφαλίζει την κοινωνική ειρήνη, με αποτέλεσμα την ευημερία των πολιτών!

Για να μιλήσουμε επί της ουσίας, ο μοναδικός τρόπος λογικής διάκρισης ανάμεσα στις ιδέες ενός παρανοϊκού και στις ιδέες ενός φιλοσόφουιδίως πολιτικούσχετίζεται με την αναφορικότητά τους. Σαν να λέμε: η τρέλα δείχνει πάντα μόνο τον εαυτό της, αναφέρεται πάντα μόνο στην αξία της ως τρέλα, ενώ η φιλοσοφίακυρίως η πολιτικήδείχνει πάντα κάτι άλλο, αναφέρεται στη διευθέτηση του ζητήματος της συμβίωσης των ανθρώπων. Αν ο Λεβιάθαν, λοιπόν, δεν είναι σύμπτωμα τρέλας, αλλά πολιτική φιλοσοφία, αυτό οφείλεται στο γεγονός πως προσέφερε μια κάποια λύση στους εμπόρους του 17ου αιώνα, οι οποίοι επιθυμούσαν μεν τη διάλυση της φεουδαρχίας και της βασιλείας που τη στήριζε, αλλά δεν είχαν καμιά διάθεση να αφήσουν τον λαουτζίκο να κάνει ό,τι θέλει. Το πολιτειακό ζήτημα θα μπορούσε κάλλιστα να λυθεί στη βάση του σχηματισμού μιας νέας εξουσίας, η οποία θα ήταν στα μέτρα τους, αλλά θα παρέμενε απόλυτη εξουσία. Και αφού οι ιδέες του Χομπς μπορούσαν να τροφοδοτήσουν μια νέα πραγματικότητα, δεν μπορούν να χαρακτηριστούν παρανοϊκές.

Ωστόσο, τόσο τα κράτη που φτιάχτηκαν στη βάση των ιδεών του Άγγλου φιλοσόφου όσο και εκείνα που μπορούσαν να δικαιολογήσουν μια χαρά τον εαυτό τους στη βάση της «κακεντρέχειας» των ανθρώπων, παρήγαγαν απίστευτες ποσότητες παράνοιας. Οργανωμένα, ναι! Συγκροτημένα, ναι! Αλλά υγιή, ποτέ! Στην πραγματικότητα, συστηματοποίησαν τον εμφύλιο πόλεμο, τη συνεχή βία, την παραβίαση των στοιχειωδών φυσικών δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ανέβασαν την τρέλα στην εξουσία και αφού έγιναν πραγματικότητα με την εγγύηση πάλι των φιλοσόφων (ό,τι είναι πραγματικό είναι λογικό και ό,τι είναι λογικό είναι πραγματικό, διακήρυττε ο Γερμανός φιλόσοφος Χέγκελ) άνοιξαν ένα νέο πεδίο τρέλας: την αμφισβήτηση του κράτους και των κοινωνικών απόψεων που προσπαθεί να επιβάλει.

*

Οι τρεις τρελοί των αριστουργημάτων του Γκόγκολ, του Μωπασάν και του Λου Χσουν, συναντούνται στο σημείο ακριβώς της αμφισβήτησης του ρόλου που καλούνται να παίξουν ως κρατικοί λειτουργοί, ως διαχειριστές θεσμών. Τρελοί είναι σίγουρα, αλλά η τρέλα τους δείχνει μόνο τον εαυτό της; Όχι, βέβαια! Όταν ένας άνθρωπος δεν μπορεί να καταλάβει για ποιο λόγο είναι ανώτερος από κάποιους άλλους και κάποιοι άλλοι ανώτεροι από αυτόνόπως ο ήρωας του Γκόγκολδείχνει προς την κατεύθυνση της σπουδαιότερης αρχής του Διαφωτισμού. Το γεγονός πως πιστεύει ότι είναι βασιλιάς της Ισπανίας, το πολύ να σημαίνει πως ο βασιλιάς της Ισπανίας είναι ένας τρελός που νομίζει πως έχει δικαίωμα να κυβερνά τους συνανθρώπους του. Όταν ένας άνθρωπος αρνείται να τραφεί με ανθρώπινο κρέαςόπως ο ήρωας του Λου Χσουνδείχνει προς την κατεύθυνση μιας προαιώνιας φυσικής επιλογής. Το γεγονός πως πιστεύει ότι οι άλλοι γύρω του τρέφονται με ανθρώπινο κρέας, το πολύ να σημαίνει πως οι ανθρωποφάγοι είναι τρελοί που νομίζουν πως δεν έχουν τρελαθεί, πως πραγματοποιούν κάτι εντελώς λογικό. Όταν ένας άνθρωπος αμφιβάλλει για τη δικαιοδοσία του να καταδικάζει εγκληματίεςόπως ο ήρωας του Μωπασάνδείχνει προς την κατεύθυνση ενός επίμονου προβλήματος κάθε ανθρώπινης κοινωνίας: της βάσης του δικαίου. Το γεγονός πως πιστεύει ότι κάθε άνθρωπος έχει μέσα του έναν εγκληματία, τον οποίο πρέπει να αντιμετωπίσει καταπρόσωπο, το πολύ να σημαίνει πως αυτοί που δεν εγκλημάτησαν ποτέ δεν σημαίνει πως είναι λιγότερο εγκληματικές προσωπικότητες από εκείνους που εγκλημάτησαν.

Η «τρέλα» των τριών αυτών ηρώων προκύπτει από την ιδιαίτερη σχέση τους με τον μέγα Λεβιάθαν, με το κράτος. Διαφέρουν από τους ήρωες του Κάφκα, του συγγραφέα που μας αφηγήθηκε την αγωνία του πολίτη απέναντι στον παραλογισμό του κρατικού μηχανισμού, κατά το γεγονός πως δεν μπορούν καν να διαπιστώσουν την παράνοια του κράτους, δεν μπορούν ναπελπιστούν, να μελαγχολήσουν, να δοθούν στην κατάθλιψη, αποφεύγοντας την τρέλα. Οι τρεις ήρωές μας δεν έχουν να αντιμετωπίσουν το κράτος· είναι τροχοί, ελατήρια, αρθρώσεις του κράτους. Κάθε προσπάθειά τους να ξεφύγουν από τον παραλογισμό δεν είναι παρά μια λειτουργία του παράλογου μηχανισμού που τους περιέχει. Κατατρύχονται από παρανοϊκές ιδέες, οι οποίες έχουν προφανώς τη δομή του ιδεολογικού συστήματος του κράτους και της ιδεολογίας που επιβάλλει. Έτσι, ενώ κατά το περιεχόμενο η τρέλα τους δείχνει προς την κατεύθυνση του παραλογισμού των συμβάσεων, κατά τη μορφή δεν είναι παρά κρατισμός. Ο ένας αρνείται το παράλογο σύστημα του τσαρικού κράτους, αλλά αναγορεύει τον εαυτό του σε βασιλιά. Ο άλλος αρνείται την «ανθρωποφάγα» κομφουκιανή παράδοση και τη θεοκρατική μοναρχία, αλλά πιστεύει πως μόνο αυτός διαφέρει από τους αποκτηνωμένους συνανθρώπους του. Ο τρίτος αμφισβητεί το αφύσικο του αστικού δικαίου, αλλά νομίζει πως η φύση τού επιτρέπει να σκοτώνει τους συνανθρώπους του. Η ασθένεια της εξουσίας είναι τρομερή. Αναπτύσσεται σε δύο επίπεδα: ως αποδοχή και ως αμφισβήτηση. Και στις δύο περιπτώσεις ως τρέλα. Γιατί από πολλές απόψεις το κράτος είναι ένα σύμπτωμα παράνοιας και όπως μας δείχνουν τα αριστουργηματικά διηγήματα του Γκόγκολ, του Μωπασάν και του Λου Χσούν: η επαφή με το κράτος τρελαίνει!


Γιώργος Μπλάνας