Fullmetal alchemist

Η σειρά anime Fullmetal alchemist (πρωτότυπος τίτλος Hagane no renkin jutsushi) στηριγμένη στο ομώνυμο manga της Hiromu Arakawa κυκλοφόρησε το 2003-2004 στην ιαπωνική τηλεόραση και ολοκληρώθηκε σε 51 επεισόδια. Το 2005, για να ολοκληρώσει τη σειρά, κυκλοφόρησε στους ιαπωνικούς κινηματογράφους το film «Fullmetal Alchemist the Movie: Conqueror of Shamballa». Πρόκειται για μία σειρά που μολονότι σέβεται την παράδοση του είδους εισάγει θεματικές και προβληματισμούς που ξεπερνάνε τα στενά όρια του anime, και που επιπροσθέτως επιτυγχάνει ένα υψηλότατο επίπεδο αισθητικής αρτιότητας.

Σε έναν κόσμο που κυριαρχείται από τον πόλεμο και την αλχημεία, δύο αδέρφια, ο Edward Elric και ο κατά έναν χρόνο μικρότερος του Alphonse, ζούνε στο Resembool, μια απομονωμένη κωμόπολη, με την άρρωστη μητέρα τους και στη σκιά ενός απόντος πατέρα που εγκατέλειψε την οικογένεια για να αφοσιωθεί στην αλχημεία. Τα δύο αδέρφια θα επιδοθούν κι αυτά με τη σειρά τους σε μια μανιώδη ενασχόληση με την αλχημεία και γρήγορα, ιδίως ο μεγάλος αδερφός θα θεωρηθεί ιδιοφυΐα. Μετά το θάνατο της μητέρας τους θα αποπειραθούν να εκτελέσουν, παρόλο που θεωρείται αυστηρά απαγορευμένη ως πρακτική, μιαν « ανθρώπινη μεταστοιχείωση » ( human transmutation ), σε μια απελπισμένη προσπάθεια τους να την αναστήσουν. Η διαδικασία αποτυγχάνει, ο Alphonse χάνεται και ο Edward σε μια τελευταία απελπισμένη προσπάθεια θυσιάζει το δεξί του χέρι και το αριστερό του πόδι με σκοπό να τον επαναφέρει. Δεν μπορείς να κερδίσεις τίποτα αν δεν θυσιάσεις κάτι. Πρόκειται για την βασική αρχή της αλχημείας, την αρχή της ισοδύναμης ανταλλαγής ( Equivalent Trade), και την οποία αρχή τα δύο αδέρφια θα κάνουν εν συνεχεία στάση ζωής. Όταν, τελικά, θα ανακτήσουν τις αισθήσεις τους μετά την αποτυχημένη μεταστοιχείωση, η ψυχή του Alphonse είναι φυλακισμένη σε μια πανοπλία και ο Edward οδύρεται αιμόφυρτος στο πάτωμα. Ο Alphonse μεταφέρει τον αδερφό του σε μια γειτόνισσα, γιαγιά της παιδικής τους φίλης Winry, που κατασκευάζει ένα εξελιγμένο είδος τεχνητών μελών ( Automail ) και η οποία θα του εμφυτεύσει ένα ατσάλινο χέρι και πόδι. Ήδη την επόμενη μέρα τα δύο αδέρφια παίρνουν την απόφαση να γίνουν « Κρατικοί Αλχημιστές » ( State alchemists), μια στρατιωτική κάστα αλχημιστών που καταλαμβάνουν τις υψηλότερες κυβερνητικές θέσεις, και να αναζητήσουν έτσι απρόσκοπτα τη « Φιλοσοφική Λίθο », που θα τους επιτρέψει να γυρίσουν στην φυσιολογική μορφή τους.

Η μεγάλη ιδιαιτερότητα του Fullmetal alchemist δεν έγκειται απλά στο πρωτότυπο σενάριο που ξεφεύγει από τις συνηθισμένες θεματικές του είδους και το οποίο παρουσιάζει κλιμακωτές, άψογα δομημένες κορυφώσεις. Δεν έγκειται απλά στους με πολύ λεπτομέρεια δουλεμένους χαρακτήρες και στις συρταρωτές και διασταυρούμενες οικογενειακές τραγωδίες στις οποίες αναπόφευκτα αυτοί αναμειγνύονται. Δεν έγκειται, τέλος, απλά στην άψογη αισθητική των σχεδίων του ή την ιδανικά επιλεγμένη μουσική, που συνήθως εξυπηρετεί γνήσια λειτουργικούς ρόλους. Η μεγάλη του ιδιαιτερότητα έγκειται στο σύμπαν του, στο βαθιά αντιμιλιταριστικό του μήνυμα καθώς και στο φιλοσοφικό του υπόβαθρο και την φιλοσοφική του στόχευση.

Από το πρώτο κιόλας επεισόδιο μας δημιουργείται η απορία για το ποιος είναι ο κόσμος, το σύμπαν, μέσα στο οποίο διαδραματίζονται τα τεκταινόμενα, και ο οποίος κυριαρχείται από την αλχημεία. Από το πρώτο κιόλας επεισόδιο δημιουργούμε μια ασαφή εντύπωση πως θα μπορούσε ο κόσμος αυτός να είναι το παρελθόν μας ή και το μέλλον μας ταυτοχρόνως. Ή ακόμα μια εναλλακτική εκδοχή της ευρωπαϊκής ιστορίας. Ένας εναλλακτικός κόσμος. Καθώς εξελίσσεται η σειρά διαπιστώνουμε πως πολλές λεπτομέρειες του κόσμου μέσα στον οποίο κινούνται οι ήρωες μας παραπέμπουν στο Δεύτερο Reich και την Αυστρο-ουγγρική αυτοκρατορία πριν τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ή καλύτερα σε μια εναλλακτική εκδοχή αυτής της περιόδου της ευρωπαϊκής ιστορίας. Και θα χρειαστεί να φτάσουμε στο κορύφωμα των τριών τελευταίων επεισοδίων για να κατανοήσουμε επιτέλους, ή καλύτερα να ανασυγκροτήσουμε αναδρομικά, την αλήθεια.

Η επιλογή αυτού του, έστω και συγκεχυμένου, ιστορικού πλαισίου δίνει την δυνατότητα στους δημιουργούς να εκφράσουν το βαθιά αντιμιλιταριστικό τους μήνυμα. Μέσα σε μια στρατοκρατούμενη αυτοκρατορία, που θα μπορούσε να είναι αλλά και να μην είναι το δεύτερο Reich, όπου τα πάντα εξουσιάζει δίχως κανένα απολύτως έλεγχο κάποιος Fuhrer και μια κάστα στρατιωτικών με ξεχωριστές δυνάμεις, οι Κρατικοί Αλχημιστές, ο ελεύθερος χώρος για τον άνθρωπο συρρικνώνεται επικίνδυνα και η ίδια η μοίρα της ανθρωπότητας γίνεται έρμαιο στα χέρια αδίστακτων πολεμοκάπηλων, ιδιωτικών συμφερόντων και μηχανορραφιών. Και οι άνθρωποι μπλέκονται αναπόδραστα στα δίχτυα μιας Ιστορίας που άλλοι δημιούργησαν γι αυτούς. Χωρίς ποτέ να καταφεύγει σε άμεσα σχόλια ή σε έναν φτηνό διδακτισμό, η σειρά, μέσα από την λιτή, ‘αντικειμενική’ – και ενίοτε κυνική – αφήγηση των καταστάσεων επιτυγχάνει στο τέλος να δημιουργήσει μια δικαιολογημένα εδραιωμένη αποστροφή για κάθε είδους στρατοκρατία – για μια οποιαδήποτε, εν τέλει, όπως κι αν αυτή νοείται, ‘στρατιωτική’ οργάνωση της κοινωνίας – και όχι απλά και μόνο για τον στρατό ως στρατό.

Εντελώς ξεχωριστή είναι και η ποιότητα του φιλοσοφικού υπόβαθρου της σειράς με πλήθος προβληματισμών να προκύπτουν αβίαστα και φυσιολογικά από την εξέλιξη της αφήγησης. Η θέση του ανθρώπου στον κόσμο, η μοίρα του. Η αναζήτηση και η πραγμάτωση, το Ιδανικό (που θα συμπυκνωθεί στη φράση που ακούγεται στα μέσα της σειράς: « ένα υλοποιήσιμο όραμα, δεν είναι όραμα»). Η ατομική και συλλογική αυτοσυνειδησία. Η ατομική και συλλογική ευτυχία. Η βασική αρχή της αλχημείας – και αρχή του κόσμου – περί της ισοδύναμης ανταλλαγής. Η σύνδεση της ατομικής με την συλλογική Ιστορία, ο αντίκτυπος των πράξεων του Ατόμου στο ιστορικό γίγνεσθαι και αντίστροφα η διαμόρφωση της ατομικής μοίρας από εξωτερικές – μη υποκείμενες στον έλεγχο του Ατόμου – δυνάμεις, μια αμφίδρομη κίνηση από κάτω προς τα πάνω και από κάτω προς τα πάνω. Η απελπισμένη διαπάλη ανάμεσα στην επιλογή της προσωπικής ή της συλλογικής ευτυχίας. Η Αμαρτία κι η Εξιλέωση. Το νόημα και η αξία της Θυσίας. Όλοι αυτοί είναι μερικοί μόνο από τους προβληματισμούς που αναδύονται σταδιακά, και που ταυτόχρονα διατρέχουν απ’ άκρη σ’ άκρη, τις περιπλανήσεις των αδερφών Elric. Προβληματισμοί, τέλος, που θα συμπυκνωθούν ιδανικά κατά το αινιγματικό finale γύρω από το ερώτημα της Ευθύνης του Ατόμου για τις πράξεις του.